Ustavni sud Federacije Bosne i Hercegovine donio je presudu po kojoj je Zakon o radu u tom bh. entitetu donesen suprotno Ustavu FBiH i Poslovniku o radu. Tom presudom zakon je stavljen izvan snage i o njemu će se Parlament Federacije BiH ponovno izjašnjavati. Pravna neizvjesnost je prisutna i u drugom entitetu, jer je kompanija Boksit iz Milića podnijela prijedlog na ocjenu ustavnosti Zakona o radu Republike Srpske, koji donosimo u cjelosti:
Na osnovu člana 4. stav 2. pod e) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (“Sl. glasnik Republike Srpske”, broj: 104/11), kao ovlašćeni predstavnik Kompanije “Boksit” a.d. Milići, p o d n o s i m:
P R I J E D L O G
Za ocjenu ustavnosti člana 75. stav 4., člana 87. stav 2., člana 89., člana 112. stav 5., člana 123. stavovi 2., 3. i 4., člana 124. stav 1., član 132. stav 1. tačke 2., 4. i 5., člana 133., člana 134., člana 135. i člana 194. Zakona o radu, koji je objevljen 12.01.2016. godine (“Sl. glasnik Republike Srpske”, broj: 1/16) a stupio na snagu osmog dana od dana objavljivanja u Službenom glasniku.
O b r a z l o ž e nj e
Prijedlog za ocjenu ustavnosti člana 75. stav 4., člana 87. stav 2., člana 89., člana 112. stav 5., člana 123. stavovi 2., 3, i 4., člana 124. stav 1., član 132. stav 1. tačke 2., 4. i 5., člana 133., člana 134., člana 135. i člana 194. Zakona o radu (“Sl. glasnik Republike Srpske”, broj: 1/16) i njihove usklađenosti sa odredbama Ustava Republike Srpske, podnosimo iz sledećih razloga:
1. Članom 75. u stavu 4. Zakona o radu propisano je: “Vrijeme odmora iz st. 1. do 3. ovog člana uračunava se u radno vrijeme.” Navedena odredba je neustavna, jer je stavom 1, 2, i 3. ovog člana propisano da radnik koji radi sa punim radnim vremenom, radnik koji radi duže od četiri sata a kraće od šest sati kao i radnik koji radi duže od punog radnog vremena, a najmanje deset sati, ima pravo na odgovarajući odmor. To ne bi bilo sporno da osporenim članom 75. u stavu 4. nije propisano da se navedeno vrijeme odmora uračunava u radno vrijeme. Članom 56. stav 1. Zakona o radu propisano je sledeće: “Radno vrijeme je vrijeme u kojem je radnik obavezan da obavlja poslove…” a članom 57. stav 1. istog Zakona propisano je sledeće: “Puno radno vrijeme radnika iznosi 40 časova sedmično”. Članom 67. stav 1. i 2. propisani je sledeće: “(1)Radna sedmica, po pravilu, traje pet radnih dana. (2) Radni dan, po pravilu, traje osam časova”. Ustav Republike Srpske u članu 40. reguliše sledeće: “Zaposleni imaju pravo na ograničeno radno vrijeme, dnevni i sedmični odmor…”. Očigledno je da ni Ustav ne poznaje “odmor u toku rada”, pogotovo ne da taj odmor predstavlja radno vrijeme i da bude plaćen kao da je radnik radio.
Osporena odredba, stav 4. člana 75. Zakona o radu, nije u skladu sa Ustavom Republike Srpske, odnosno sa proklamovanim načelom iz člana 108. Ustava, da zakoni moraju biti u skladu sa Ustavom, kao ni sa ustavnim načelima iz člana 5. Ustava Republike Srpske kojim je proklamovano da se ustavno uređenje Republike Srpske temelji na “vladavini prava” i “tržišnoj privrede”. Ne mogu se zakonom uređivati odnosi koje treba da reguliše slobodno tržište. Pravo na plaćeni odmor u toku rada, eventualno, mogu da dogovore radnik i poslodavac ugovorom o radu, odnosno udruženje poslodavaca i sindikat kolektivnim ugovorom, uvažavajući pravila tržišne ekonomije. Nesporno je pravo zakonodavca da Zakonom o radu utvrdi pravo na odmor u toku rada, ali kao neplaćeni odmor, u cilju zaštite zdravlja radnika.
2. Članom 87. stav 2. Zakona o radu regulisano je sledeće: “Radnik ostvaruje pravo na regres za korišćenje godišnjeg odmora, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom”.
Ova odredba je neustavna, jer prejudicira da se pitanje regresa za godišnji odmor treba regulisati zakonom ili kolektivnim ugovorom. Ustav Republike Srpske ne poznaje regres za korišćenje godišnjeg odmora. Ustav u članu 39. stav 5. reguliše sledeće: “Svako po osnovu rada ima pravo na zaradu, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom”. Zarada je plata i naknade plate. Nigdje se u Ustavu ne pominje regres za godišnji odmor kao neka posebna naknada, odnosno kao obaveza poslodavca.
Osporena odredba, stav 2. člana 87. Zakona o radu, nije u skladu sa Ustavom Republike Srpske i proklamovanim načelom iz člana 108. Ustava da zakoni moraju biti u skladu sa Ustavom, kao ni sa ustavnim načelima iz člana 5. Ustava Republike Srpske kojim je proklamovano da se ustavno uređenje Republike Srpske temelji na “vladavini prava” i “tržišnoj privredi”. Ne mogu se zakonom uređivati odnosi koje treba da reguliše slobodno tržište ili ukoliko se to čini onda to mora biti uređeno u duhu tržišne privrede. Pravo na regres za korišćenje godišnjeg odmora, eventualno, mogu da dogovore radnik i poslodavac ugovorom o radu, odnosno udruženje poslodavaca i sindikat kolektivnim ugovorom, uvažavajući pravila tržišne ekonomije, odnosno interese obje ugovorne strane.
Kompanija “Boksit” Milići, za svojih 688 zaposlenih, mora da izdvoji za regres za godišnji odmor više 6,27 % po zaposlenom na mjesečnom nivou.
3. Članom 89. Zakona o radu regulisano je da radnik ima pravo da uz naknadu plate odsustvuje sa posla u sljedećim slučajevima: stupanja u brak, rođenja djeteta, dobrovoljnog davanja krvi, teže bolesti ili smrti člana porodice i u drugim slučajevima određenim opštim aktom i ugovorom o radu.
Ova odredba je neustavna, jer Ustav Republike Srpske ne poznaje plaćena odsustva nego samo odsustva, odnosno neplaćena odsustva. Ustav u članu 39. stav 5. reguliše sledeće: “Svako po osnovu rada ima pravo na zaradu, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom”. Zarada je plata i naknade plate. Takođe u članu 40. Ustava regulisano je da zaposleni imaju pravo na odsustvo sa posla ali je samo za godišnji odmor, u istom članu, regulisano da je plaćen. Nesporno je pravo Zakonodavca da predvidi pravo na odsustvo zaposlenog sa rada u slučajevima iz člana 89. Zakona o radu ali ne i da reguliše da su ta odsustva plaćena, zbog čega je ovaj član neustavan.
Osporena odredba, člana 89. Zakona o radu, nije u skladu sa Ustavom Republike Srpske i sa proklamovanim načelom iz člana 108. Ustava da zakoni moraju biti u skladu sa Ustavom kao ni sa proklamovanim načelima iz člana 5. Ustava Republike Srpske kojim je proklamovano da se ustavno uređenje Republike Srpske temelji na “vladavini prava” i “tržišnoj privrede”. Ne mogu se zakonom uređivati odnosi koje treba da reguliše slobodno tržište. Pravo na plaćeno odsustvo u slučajevima navedenim u članu 89. Zakona o radu, eventualno, mogu da dogovore radnik i poslodavac ugovorom o radu, odnosno udruženje poslodavaca i sindikat kolektivnim ugovorom, uvažavajući pravila tržišne ekonomije, ukoliko za to imaju obostrani interes.
Kompanija “Boksit” Milići, na ime plaćenog odsustva mora da izdvoji 0,18 % po zaposlenom na mjesečnom nivou.
4. U stavu 5. člana 112. Zakona o radu regulisano je sledeće: “Naknada plate iz stava 1. ovog člana ostvaruje se na teret Javnog fonda za dječiju zaštitu Republike Srpske.”
Navedena odredba je neustavna iz razloga što Zakonodavac nije regulisao, odnosno precizirao da se radi o bruto plati, kao što je to učinio u članu 121. stav 3. Zakona o radu. Ako se ova odredba ne bi precizirala, moglo bi se desiti da, zbog nepreciznosti odredbe, Javni fond refundira poslodavcu neto platu, što bi bilo suprotno ustavnim načelima “vladavine prava” i “tržišne privrede”, jer bi na poslodavca pala obaveza da plaća poreze i doprinose na platu, što nije njegova obaveza.
5. Članom 123. u stavovima 2., 3. i 4. Zakona o radu, regulisano je sledeće:
“(2) Elementi za određivanje plate iz stava 1. ovog člana su koeficijenti složenosti posla i cijena rada, ukoliko zakonom i kolektivnim ugovorom nije drukčije uređeno.
(3) Ukoliko cijena rada za područje, oblast ili granu nije utvrđena aktima iz stava 2. ovog člana, cijenu rada odlukom utvrđuje Vlada Republike Srpske na prijedlog Ekonomsko-socijalnog savjeta Republike Srpske, a na osnovu zahtjeva zainteresovane strane.
(4) Ako Ekonomsko-socijalni savjet ne dostavi prijedlog odluke iz stava 3. ovog člana u roku od 15 dana od dana prijema zahtjeva zainteresovane strane odluku o cijeni rada donosi Vlada Republike Srpske u narednom roku od 15 dana”.
Navedene odredbe su suprotne ustavnom načelu proklamovanom u Preambuli Ustava Republike Srpske da je Ustav, pored ostalog, zasnovan na “uvažavanju pravila tržišne privrede”. Takođe navedene odredbe su suprotne ustavnom načelu “tržišne privrede”, proklamovanom u članu 5. Ustava. Osnovni postulat tržišne privrede jeste da ugovorne strane, u ovom slučaju radnik i poslodavac, odnosno njihovi ovlašćeni predstavnici sindikat i unija poslodavaca dogovaraju platu, njenu visinu i način utvrđivanja visine plate uvažavajući pravila tržišne privrede, odnosno ponude i potražnje. Ustav Republike Srpske u članu 50. garantuje slobodu kretanja robe, rada i kapitala. Ukoliko Vlada utvrđuje visinu najniže cijene rada, odnosno visinu plate, onda od ovih ustavnih načela nema ništa. Vlada može, radi socijalne stabilnosti učestvovati u dogovaranju najniže plate u Republici a ako nema dogovora da na sebe preuzme donošenje odluke o visini najniže plate, što je i predviđeno članom 127. Zakona o radu ali ne može učestvovati u određivanju, niti određivati najnižu cijenu rada, kako je to predviđeno članom 123. stavovi 2., 3. i 4. Zakona o radu.
6. Članom 124. u stavu 1. Zakona o radu regulisano je sledeće:”Plata iz člana 123. ovog zakona uvećava se 0,3% za svaku godinu radnog staža, ukoliko drugim zakonom, kolektivnim aktom ili ugovorom o radu nije drugačije određeno.” Ova odredba nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske. Ustav u članu 39. stav 5. reguliše sledeće: “Svako po osnovu rada ima pravo na zaradu, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom”. Ne postoji ustavni osnov da se Zakonom o radu na paušalan način vrši uvećnje zarade (plate) na osnovu godina radnog staža. Kakve veze ima preduzeće koje prima radnika sa 30 godina radnog staža, ostvarenog kod drugih poslodavaca, da bi mu moralo uvećati platu na osnovu zakona za 9 %. Možda je taj radni staž ostvaren van stručne spreme koju radnik posjeduje, van stručne spreme poslova na koje se prima u radni odnos a i ako je radno staž ostvaren u okviru stručne spreme radnog mjesta na koje se radnik zapošljava kod novog poslodavca, to stečeno iskustvo za vrijeme prethodno ostvarenog radnog staža, omogućiće tom radniku da ostvaruje veće i bolje radne učinke i veću zaradu i platu jer je članom 122. Zakona o radu utvrđeno da platu čini osnovna plata i dio plate za radni učinak. Radnikov radni učinak će biti znatno veći, a time i plata, ako je prethodnim radnim uvećao svoja znanja i sposobnosti.
Primjera radi, imamo 2 vozača špedicije, gdje jedan ima 2 godine radnog staža a drugi 24 godine radnog staža, tako da vozač sa 24 godine radnog staža u startu ima 10 % veću platu od onoga sa 2 godine radnog staža, a rade zajedno na istom kamionu, još je ovaj mlađi i produktivniji.
Postojanje prava na dio plate po osnovu radnog staža, ranije minulog rada, bilo je opravdano u vrijeme društvene, odnosno državne svojine (svojina svih građana) nad preduzećima, odnosno nad cjelokupnom novostvorenom vrijednošću. Obzirom da je država odlučivala gdje će se ulagati novostvorena vrijednost (dobit) u preduzećima (u osnivanje novih preduzeća, infrastrukturu i sl.), logično je bilo da se radnicima po osnovu tih ulaganja priznaju određena prava po osnovu minulog rada, koja su izražavana preko određenog procentualnog uvećanja plate. Danas kada je imovina privatna i kada radnik dobija platu za svoj rad, a vlasnik kapitala po osnovu vlasništva nad kapitalom i sredstvima rada sa kojim radnik radi, kao dio svoje zarade po osnovu ulaganja vlastitog kapitala, ima pravo na dobit. Nema ni jednog razumnog razloga da vlasnik kapitala, dio ostvarene dobiti daje radnicima u vidu uvećanja plate po osnovu radnog staža (minulog rada) jer ni radnik ne vraća vlasniku kapitala dio primljenih plata u slučaju da preduzeće posluje sa gubitkom ili ode zbog lošeg poslovanja pod stečaj.
Osporeno primanje po osnovu radnog staža, navedena u članu 124. stav 1. Zakona o radu suprotno je Ustavu Republike Srpske odnosno ustavnom načelu proklamovanom u Preambuli Ustava Republike Srpske da je Ustav, pored ostalog, zasnovan na “uvažavanju pravila tržišne privrede” i suprotno ustavnom načelu “tržišne privrede” proklamovanom u članu 5. Ustava. Osnovni postulat tržišne privrede jeste da ugovorne strane, u ovom slučaju radnik i poslodavac, odnosno njihovi ovlašćeni predstavnici sindikat i unija poslodavaca dogovaraju platu, njenu visinu i način utvrđivanja visine plate uvažavajući pravila tržišne privrede.
Kompanija “Boksit” Milići, po osnovu minulog rada mora da izdvoji više za plate samo po tom osnovu 13,79 % po zaposlenom na mjesečnom nivou.
7. Članom 132. stav 1. u tačkama 2., 4. i 5. Zakona o radu regulisana su druga primanja po osnovu rada, koja su neustavna. Radi se o sledećim neustavnim odredbama: “2) naknadu troškova prevoza kod dolaska na posao i povratka s posla, ukoliko prevoz nije organizovan od strane poslodavca; 4) troškove jednog toplog obroka za vrijeme jednog radnog dana, kao i u slučaju obavljanja prekovremenog rada dužeg od tri časa dnevno, u koliko kod poslodavca nije organizovana ishrana radnika; 5) otpremninu prilikom odlaska radnika u penziju;”
Navedene odredbe su neustavne. Zaposleni prima platu za poslove koje obavlja kod poslodavca a zaposleni je dužan da obezbjedi da na vrijeme dolazi na posao. Da li će pri tome imati kakvih troškova, uključujući i troškove prevoza to je njegova stvar. Takođe troškove toplog obroka radnik treba da finansira sam, iz ostvarene plate. Da li će topli obrok od kuće donositi na posao i jesti ga u toku pauze ili će u toku pauze izaći van kruga preduzeća i doručkovati u nekom restoranu, to je njegov izbor. Ovi troškovi radnika ni u kom slučaju ne mogu dodatno opterećivati poslovanje i troškove poslodavca. Otpremnina prilikom odlaska u penziju ne spada u zaradu po osnovu rada i ne postoji obaveza poslodavca da radniku plaća ovaj vid naknade, kao naknadu po osnovu rada.
U svakom slučaju radnik, troškove prevoza na posao i sa posla, troškove toplog obroka u toku rada, treba da finansira iz ostvarene plate, odnosno da ove svoje troškove kao i sve druge svoje potrebe finansira iz plate. Otpremnina prilikom odlaska u penziju ni u kom slučaju ne predstavlja primanje po osnovu rada.
Sva tri osporena primanja po osnovu rada, navedena u članu 132. stav 1. tačke 2., 4. i 5. Zakona o radu suprotna su Ustavu Republike Srpske odnosno ustavnom načelu proklamovanom u Preambuli Ustava Republike Srpske da je Ustav, pored ostalog, zasnovan na “uvažavanju pravila tržišne privrede” i suprotne ustavnom načelu “tržišne privrede” proklamovanom u članu 5. Ustava. Osnovni postulat tržišne privrede jeste da ugovorne strane, u ovom slučaju radnik i poslodavac, odnosno njihovi ovlašćeni predstavnici sindikat i unija poslodavaca dogovaraju platu, njenu visinu i način utvrđivanja visine plate, uvažavajući pravila tržišne privrede, odnosno ponude i potražnje. Ustav Republike Srpske u članu 50. garantuje slobodu kretanja robe, rada i kapitala.
Po osnovu toplog obroka ova Kompanija izdvoji 14,07 % po radniku na mjesečnom nivou.
Po osnovu troškova prevoza, izdvaja se 5,99 % po radniku na mjesečnom nivou.
8. U članu 133. Zakona o radu predviđeno je sledeće:
“Radniku ili njegovoj porodici, u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu, pripada pomoć u slučaju:
1) smrti radnika;
2) smrti člana porodice;
3) teške invalidnosti i dugotrajne bolesti radnika;
4) drugim slučajevima.”
Ova odredba je neustavna, jer je Ustavom Republike Srpske predviđeno da radnik po osnovu rada ostvaruje zaradu (platu) a ne pomoći, kao što je to predviđeno u ovoj odredbi.
Ustav Republike Srpske na poznaje davanje pomoći zaposlenim kao obavezu poslodavca, niti kao pravo radnika po osnovu rada. Ustav u članu 39. stav 5. reguliše sledeće: “Svako po osnovu rada ima pravo na zaradu, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom”. Zarada je plata i naknade plate a tu nikako ne spadaju pomoći.
Osporena odredba, član 133. Zakona o radu, nije u skladu sa Ustavom Republike Srpske i sa proklamovanim načelom iz člana 108. Ustava da zakoni moraju biti u skladu sa Ustavom kao ni sa ustavnim načelima iz člana 5. Ustava Republike Srpske, kojim je proklamovano da se ustavno uređenje Republike Srpske temelji na “vladavini prava” i “tržišnoj privredi”. Ne mogu se zakonom uređivati odnosi koje treba da reguliše slobodno tržište. Pravo na razne vidove pomoći, kao što su i pomoći navedene u članu 133. Zakona o radu, eventualno, mogu da dogovore radnik i poslodavac ugovorom o radu, uvažavajući pravila tržišne ekonomije. Navođenje ovih pomoći u Zakonu o radu, prejudicira se obaveza ovih davanja, čija će se visina utvrditi opštim aktom i ugovorom o radu. Članom 134. Zakona o radu predviđena je obaveza da se visina ovih pomoći utvrđuje odlukom Vlade Republike Srpske, na prijedlog Ekonomsko-socijalnog savjeta Republike Srpske a ako tog prijedloga nema onda Vlada samostalno odlučuje o visini tih pomoći. I ne samo da se prejudicira obaveza davanja ovi pomoći, nego je očigledno u stvari da se radi o obavezi, a samo je nepoznato ko će utvrditi njenu visinu za pojedine slučajeve.
9. Članom 134. stav 1. Zakona o radu regulisano je sledeće:
“(1) Ukoliko se kolektivnim ugovorom ne utvrdi uvećanje plate iz člana 124. stav 2., visina primanja iz člana 132.stav 1. i visina pomoći iz člana 133. ovog zakona, uvećanje plate, visinu pomoći i visinu primanja, odlukom utvrđuje Vlada Republike Srpske na prijedlog Ekonomsko-socijalnog savjeta Republike Srpske, a na osnovu zahtjeva jedne od učesnica tog kolektivnog ugovora.”
Član 134. stav 1. Zakona o radu neustavan je u dijelu kojim je regulisano da se ova odredba odnosi na član 132. stav 1. tačke 2., 4. i 5. kao i na član 133. Zakona o radu. Neustavnost odredbi člana 132. stav 1. tačke 2., 4. i 5. i člana 133. Zakona o radu obrazložili smo u tačkama 7. i 8. ovog Prijedloga, pa iz istih razloga smatramo da su i odredbe Zakona o radu koje osporavamo u ovoj tački neustavne.
10. Članom 135. Zakona o radu regulisano je sledeće:
“Radniku se može isplatiti jubilarna nagrada za ostvareni staž kod poslodavca, u skladu sa kolektivnim ugovorom.”
Obzirom da je članom 39. stav 5. Ustava Republike Srpske regulisano na koja primanja radnik ima pravo po osnovu rada a to je zarada, odnosno plata, regulisanje ovog pitanja u Zakonu o radu je neustavno, jer prejudicira da je isplata jubilarnih nagrada zakonska obaveza. Ovim je narušeno ustavno načelo “uvažavanja pravila tržišne privrede” ka i ustavno načelo “tržišne privrede” proklamovano članom 5. Ustava. Pravo na jubilarne nagrade, eventualno, mogu da dogovore radnik i poslodavac ugovorom o radu, ukoliko poslodavac ima interes da stimuliše zadržavanje radnika u preduzeću, radi postizanja boljih rezultata rada, zbog dužeg rada u kolektivu, uvažavajući pravila tržišne ekonomije.
11. Članom 194. Zakona o radu regulisano je sledeće:
“(1) Radniku koji je zaključio ugovor o radu na neodređeno vrijeme, a kojem radni odnos prestaje otkazom ugovora o radu od strane poslodavca, nakon najmanje dvije godine neprekidnog rada kod poslodavca, poslodavac je dužan da isplati otpremninu, osim ako mu radni odnos prestaje otkazom ugovora o radu u slučajevima iz člana 179. stav 1. t. 2) i 5), i st. 2. i 3. istog člana ovog Zakona.
(2) Visina otpremnine iz stava 1. ovog člana utvrđuje se opštim aktom i ugovorom o radu i zavisi od dužine rada radnika kod poslodavca, a iznosi najmanje u visini jedne trećine neto prosječne mjesečne plate radnika isplaćene u posljednja tri mjeseca prije prestanka ugovora o radu, za svaku navršenu godinu rada kod poslodavca.
(3) Otpremnina iz stava 2 ovog člana ne može biti veća od šest prosječnih mjesečnih plata isplaćenih radniku u posljednja tri mjeseca prije prestanka ugovora o radu.
(4) Izuzetno od stava 2. ovog člana, poslodavac i radnik se mogu sporazumjeti da se radniku obezbjedi neki drugi vid naknade umjesto otpremnine.
(5) Pravo na otpremninu ili novčanu naknadu radnika u drugim slučajevima prestanka radnog odnosa utvrđuje se opštim aktom i ugovorom o radu.
(6) O načinu i rokovima isplate otpremnine poslodavac i radnik mogu zaključiti poseban sporazum.”
Član 194. Zakona o radu neustavan je u cjelosti, jer je suprotan: načelu “uvažavanja pravila tržišne privrede” proklamovanom u preambuli Ustava, načelima: “tržišne privrede” i “vladavine prava“, proklamovanim u članu 5. Ustava, načelu “ustavnosti“ proklamovanom u članu 108 Ustava. Ustav u članu 39. stav. 5. reguliše da radnik po osnovu rada ima pravo na zaradu, odnosno platu. U Ustavu se nigdje ne pominje davanje poslodavca u vidu otpremnine u slučaju prestanka radnog odnosa. Obzirom da se u Ustavu, u članu 43. stav 2., od strane Republike, jamči pravo na materijalno obezbjeđenje za vrijeme privremene nezaposlenosti, što nezaposleni radnik i ostvaruje na Zavodu za zapošljavanje, proizilazi da bi radnik ostvarivao dvostruko pravo po osnovu privremene nezaposlenost, ukoliko bi mu se plaćala i otpremnina po osnovu prestanka rada. Takođe poslodavac bi bio obavezan da dva puta plaća za radnika koji ostaje bez posla. Jednom plaća u vidu doprinosa za zapošljavanje, koji služi za finansiranje nezaposlenih i njihovih potreba za zapošljavanje i materijalno obezbjeđenje i drugi put u vidu otpremnine, koja je predviđena članom 194. Zakona o radu. Iz navedenih razloga ova odredba je suprotna Ustavu Republike Srpske, odnosno neustavna. Ovo pitanje poslodavci mogu sa radnikom, eventualno regulisati ugovorom o radu, ukoliko obje strane za to pronađu interes u skladu sa pravilima tržišne privrede.
Na kraju razna bespotrebna davanja ( regres, plaćeno odsustvo, minuli rad, prevoz i topli obrok) opterećuju bruto platu za 40,30 % na mjesečnom nivou po jednom radniku.
Postavlja se pitanje odakle izdvojiti taj procenat, iz kojih para. Tržišna privreda ne trpi ovakva davanja, jer ovaj procenat nije uračunat u proizvod (tonu rude). Zbog ovolikih izdvajanja ova Kompanija i ostala privredna društva, nisu konkurentna na tržištu, niti mogu opstati na tržištu, zbog čega je ugrožen njihov opstanak.
Imajući u vidu iznešeno, predlažemo da ustavni sud Republike Srpske pokrene postupak za ocjenu ustavnosti gore navedenih i osporenih odredbi Zakona o radu (“Sl. glasnik Republike Srpske”, broj: 1/16) i da ocjeni da iste nisu u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske.
Predsjednik Kompanije
mr Rajko Dukić
