Delegacija GOPA je u toku ove sedmice u posjeti Državnoj službi za zapošljavanje Letonije, odnosno Latvije, pribaltičke evropske države, koja graniči sa Estonijom na sjeveru, Rusijom na istoku, Litvom i Bjelorusijom na jugu. Raspad Sovjetskoj saveza u čijem sastavu je bila ova baltička zemlja, značio je i potpuni kolaps. Ipak, uspješnom ekonomskom politikom, te mudrim balansiranjem sa društvenim izazovima, zemlja ima veoma stabilne stope rasta i nisku stopu nezaposleni.
Baltičke države (Litvanija, Latvija i Estonija) često se navode kao primjeri uspješnijih tranzicijskih priča, veoma su visoko po stepenu ekonomskih sloboda, što se ujedno smatra ključem prosperitetne ekonomije, sa balansiranim budžetom, malim ravnim porezima i minimalnim javnim dugom. Uspješna privatizacija, uz kreiranje pravne sigurnosti za investitore što će se pokazala se kao dugoročno isplativa stvar, što potvrđuju i raznorazni parametri za ocjenu najboljih klima za strana direktna ulaganja. Nivo zaposlenosti za grupu 20-64 je u trećem kvartalu prošle godine bio 73.1%, među kojima mladi 32.5%, žene 71.7%, stariji od 50 godina 66.4%. U prvom kvartalu ove godine nezaposlenost je iznosila 9.4% (2017 Q1), a ključni izazovi su populacija koja je sve starija, stalni izazov kvalitetnih poslova, te emigracija mladih u zemlje Evropske unije, gdje su do sada prednjačili kao destinacija Velika Britanija i Irska.
Delegaciji iz Bosne i Hercegovine domaćin je Kristīna Stašāne, zamjenik direktora Državne službe za zapošljavanje (SEA) za poslove podrške traženja posla, a danas su organizovani sastanci sa Alonom Tutovom iz Ministarstva za socijalna davanja, Anastasijom Maulvurfa, šeficom odjeljenja za karijerno savjetovanje, Sabīna Dzerkale, direktoricom SEA za upravljanje odnosa sa klijentima, te Laimom Mirzojevom, projektnim menadžerom za Garanciju za mlade i Ivetom Tiltiņom, SEA višim eksperom razvojnog odjeljenja koja radi na Projektu Garancija za mlade.
Ono što je najznačajnije je da svaka nezaposlena osoba ima individualne planove zapošljavanja, te da je standard da jedan agent za zapošljavanje (savjetodavac) vodi 441 nezaposlenu osobu, odnosno da ima 20 minuta za jednu aktivnost. U aktivnim mjerama najmanje novca se izdvaja za finansijske podsticaje u zapošljavanju, dok značajnije viša sredstva idu na treninge i podršku samozapošljavanju. Svi učesnici treninga imaju stipendiju, koja najčešće iznosi 5 EUR dnevno. Npr. kod podrške samozapošljavanju obezbjedi se stručna podrška za razvoj biznis plana, a biznis plan koji se ocjeni kao zadovoljavajući dobije dodatnih 3000 EUR podrške. Mladi ljudi dobijaju mogućnost da stažiraju u nevladinim organizacijama za platu od 90 EUR mjesečno, a primjera radi prosječna plata je oko 390 EUR, cijena potrošačke korpe je nešto viša nego u Bosni i Hercegovini. Sve je pitanje stava kažu domaćini, posebno ako ste mladi morate dati sve od sebe da nađete posao, ako Vam ponude na odgovaraju, zapravo posao i ne tražite.
Interesantno je da kancelarija SEA ne postoji u svakoj opštini, već da se teritorija više opština pokriva jednom kancelarijom, pa nezaposleni često moraju da putuju 30-40 kilometara radi rada sa savjetodavcima, koji je najčešće jednom u dva mjeseca. Sve usluge socijalnih davanja su decentralizovane na lokalni nivo, a nezaposlena lica koja odbiju dva zaposlenja definisana u planu traženja posla se skidaju sa evidencije, kao i ona koja ne učestvuju u savjetodavnim aktivnostima. Jedna od prezentacija koja predstavlja rad SEA seje dostupna na našoj stranici: SEA_29052107.
Sutra delegacija iz Bosne i Hercegovine ide da posjeti regionalnu kancelariju u Siguldi (55km od Rige), gdje će se detaljnije upoznati sa uslugama koje se pružaju nezaposlenima na terenu. Na završnom sastanku sa direktorima SEA u srijedu će se definisati moguće zajedničke aktivnosti na podršci reforme javnih službi za zapošljavanje u Bosni i Hercegovini.
